Pages

Monday 12 July 2021

समोच्चरित भिन्नार्थक शब्द (Paronyms)

समोच्चरित भिन्नार्थक शब्द (Paronyms)


कुछ शब्द ऐसे होते हैं जिनमें स्वर, मात्रा अथवा व्यंजन में थोड़ा-सा अन्तर होता है। वे बोलचाल में लगभग एक जैसे लगते हैं, परन्तु उनके अर्थ में भिन्नता होती है। ऐसे शब्द 'समोच्चरित भिन्नार्थक शब्द' कहलाते हैं।

जैसे- घन और धन दोनों के उच्चारण में कोई खास अन्तर महसूस नहीं होता परन्तु अर्थ में भिन्नता है।
घन= बादल
धन= सम्पत्ति

नीचे कुछ ऐसे ही शब्द और उनके अर्थ दिया जा रहा हैं।

शब्दअर्थशब्दअर्थ
(1) बहु 
     बहू
अत्यधिक 
पुत्रवधू
(2) गाड़ी 
गाढ़ी
यान 
गहरी
(3) बहार 
     बाहर
शोभा 
आंगन में
(4) नियत 
नीयत
निश्चित 
इरादा
(5) खोलना 
     खौलना
बन्धनमुक्त करना 
उबलना
(6) गिरि 
गिरी
पर्वत 
बीज
(5) खोलना 
    खौलना
बन्धनमुक्त करना 
उबलना
(6) गिरि 
गिरी
पर्वत 
बीज
(7) कोश 
  कोष
म्यान 
खजाना
(8) वात 
बात
हवा 
बातचीत
(9) सकल 
शकल
पूरा 
टुकड़ा
(10) पास 
पाश
उत्तीर्ण 
बन्धन
(11) आदि 
आदी
प्रारम्भ 
आदत
(12) तरणि 
तरणी
सूर्य 
नाव
(13) लक्ष 
लक्ष्य
लाख 
निशाना
(14) प्रसाद 
प्रासाद
कृपा 
भवन
(15) कृति 
कृती
रचना 
पुण्यात्मा
(16) गृह 
ग्रह
घर 
नौ ग्रह
(17) हाल 
हॉल
दशा 
बड़ा कमरा
(18) बुरा 
बूरा
खराब 
शक्कर
(19) चर्म 
चरम
चमड़ा 
अत्यधिक
(20) इति 
ईति
समाप्त 
भय
(21) अचार 
आचार
खट्टा खाद्य पदार्थ 
व्यवहार
(22)अधम 
अधर्म
नीच 
पाप
(23) बली 
बलि
शक्तिशाली 
बलिदान
(24) बार 
वार
पुनः 
दिन
(25) अवधि 
अवधी
समय 
भाषा
(26) पृष्ट 
पृष्ठ
पूछा हुआ 
पन्ना
(27) अन्न 
अन्य
अनाज 
दूसरा
(28) सम 
शम
समान 
शान्ति
(29) सर 
शर
तालाब 
बाण
(30) जवान 
जबान
युवा 
बोली
(31) कुल 
कूल
वंश 
किनारा
(32) छात्र 
क्षात्र
विद्यार्थी 
क्षत्रिय
(33) चिर 
चीर
देर 
वस्त्र
(34) उपकार 
अपकार
भलाई 
बुराई
(35) अंस 
अंश
कन्धा 
हिस्सा
(36) भवन 
भुवन
घर 
संसार
(37) अविराम 
अभिराम
लगातार 
सुन्दर
(38) क्रम 
कर्म
सिलसिला 
कार्य
(39) सन 
सन्
जूट 
साल, वर्ष
(40) सीसा 
शीशा
एक धातु 
दर्पण
(41) व्रत 
वृत्त
उपवास 
घेरा
(42)अध्ययन 
अध्यापन
पढ़ना 
पढ़ाना

No comments:

Post a Comment